Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü
Çölleşme ve Erozyonla Mücadele
Genel Müdürlüğü
TÜRKİYE ÇÖLLEŞME MODELİ VE HASSASİYET HARİTASI (TÇM)

TUBİTAK ve Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü işbirliği dâhilinde yürütülen Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi (HIDS Projesi), Türkiye Çölleşme Modeli ve Hassasiyet Haritası oluşturulması iş paketi kapsamında; 7 ana kriterin altında 48 gösterge ve 37 alt gösterge tanımlanmıştır. Kriterler önem sırasına göre, İklim, Su, Toprak, Arazi Örtüsü ve Arazi Kullanımı, Topoğrafya ve Jeomorfoloji, Sosyo-ekonomi ve Yönetim olarak belirlenmiştir.

Türkiye Çölleşme Modeli Kriter ve Göstergeleri

Kategori  (Kriter) Değişken/Parametre/ Indeks/Gösterge Sayısı
İklim 10
Su 3
Toprak 10
Arazi Örtüsü ve Arazi Kullanımı 2
Topoğrafya ve Jeomorfoloji 6
Sosyo-ekonomi 7
Yönetim 10
Toplam Kriter 48 Gösterge

 

Geliştirilmiş çölleşme modeli ve mevcut veri setleri kullanılarak Çölleşme Hassasiyet Haritası oluşturulmuştur. Türkiye Çölleşme Hassasiyet Haritası, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yöntemi kullanılarak 7 kritere ilişkin veri setlerine dayalı olarak ulusal ölçekte oluşturulmuş olması nedeniyle biyo-jeofiziksel bir kalite sergilemektedir. Türkiye'nin Çölleşme Hassasiyet Haritası, 2016-2017 yıllarını kapsayan '' Türkiye Çölleşme Modeli Doğrulama ve Kalibrasyon Projesi (TDM-VCP) '' kapsamında yürütülen saha çalışmalarına uygun olarak revize edilmiştir. Türkiye Çölleşme Modeli' nin doğrulanması ve kalibrasyon çalışmaları Gediz Havzası, Konya Kapalı Havzası, Doğu Akdeniz Havzası, Yeşilırmak Havzası ve Fırat-Dicle Havzası'nda başarı ile tamamlanmıştır. Tamamlanan 5 pilot saha çalışması sonunda yapılan değerlendirmelerde, Çölleşme Modeli ve Hassasiyet Haritası %90 güven aralığı içinde mikro havzalar bazında %84 tutarlı sonuç verdiği belirlenmiştir. Son olarak, 2019 yılında Yukarı Sakarya Havzası' nda kalibrasyon ve doğrulama çalışması yürütülmüş olup, bu çalışma %95 güven aralığında  %92.86 tutarlı sonuç vermiştir.  

 

 

Türkiye Çölleşme Hassasiyet Haritası' na göre; Türkiye arazisinin % 18'i zayıf, %50.9'u orta ve %22.5'u Yüksek Çölleşme Hassasiyet Grubu içerisindedir. Türkiye Çölleşme Modeli projesi, bütüncül ve disiplinler arası bir yaklaşımla Orta Asya, Afrika ve Akdeniz ülkelerine yayılmayı hedeflemektedir.