Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü ve TUBİTAK işbirliğinde yürütülmekte olan “Toprak Organik Karbonu (TOK) Projesi Müsteşar Bilgilendirme Toplantısı” 25 Mayıs 2018 tarihinde, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşarlık Makamında gerçekleştirildi.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşarı Akif ÖZKALDI’nın başkanlığında gerçekleştirilen toplantıya, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşarı yardımcısı Hüseyin DİNÇER’in yanısıra, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürü M. Mustafa GÖZÜKARA, Genel Müdür Yardımcıları ile ÇEM, Daire Başkanları ve Projede Danışman olarak çalışan öğretim üyeleri Prof. Dr. Gönül AYDIN, Prof. Dr. Yasemin KAVDIR, Prof. Dr. Murat TÜRKEŞ, Prof. Dr. Taşkın Öztaş, Prof. Dr. Doğanay TOLUNAY, Prof. Dr. Alptekin KARAGÖZ, Prof. Dr. Orhan DENGİZ, Prof. Dr. Erhan TERCAN, Prof. Dr. Fatih EVRENDİLEK katılım sağladı.
Proje Yöneticisi Yalın YENER tarafından Toprak Organik Karbonu(TOK) Projesine ilişkin genel bir sunum yapıldı. Proje kapsamında gerçekleştirilen çalışmalara (Biyocoğrafya Bölgelerinin Belirlenmesi, Boşluk ve Belirsizlik Analizleri, Ulusal Ölçekte Toprak Organik Karbon Stoğunun Modellenmesi) yönelik detaylı bilgiler, Projede görev alan akademisyenler tarafından katılımcılara aktarıldı.
Projenin asli amacı Türkiye topraklarının 0-30 cm’ lik kısmında depo olan organik kökenli karbon miktarının stok olarak modellenerek, hesaplanması ve nihayetinde haritalanmasıdır. Ayrıca zamanla bu miktardaki değişiminde ortaya koyulabilmesi açısından bir izleme sistemi gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir. Amaca ilişkin olarak ilgili kurum ve kuruluşlardan başta TAGEM, OGM ve ÇEM olmak üzere toprak verileri elde edilerek kalite kontrol çalışmaları sonucunda, ülke çapında 20187 adet koordinatlı toprak örneği elde edildi. Ayrıca ülke ölçeğinde TOK a etki eden tüm çevresel faktörler (300+) çeşitli kaynaklardan derlenerek analiz edilerek modellemeye uygun hale getirildi.
Toprak organik karbonu ve toprak organik karbonuna etki eden faktörler arasındaki doğrusal, doğrusal olmayan ve hiyerarşik ilişkiyi ortaya koymak üzere makine öğrenim teknikleri geliştirildi.
Sonuç olarak, Türkiye topraklarının 0-30 cm’lik kısmı için 250 m çözünürlükte geliştirilen haritaya göre toplamda 3 milyar 516 milyon ton karbon stoğu depo edildiği tespit edilmiştir. Bu haritaya göre orman topraklarındaki ortalama organik karbon miktarı 56 t/ha, mera alanlarında 49 t/ha, tarım arazilerinde ise 35 t/ha tahmin edilmiştir.
Kurulacak olan toprak organik karbonu izleme sistemi ile sürdürülebilir arazi yönetimi pratiklerinin topraktaki karbon bütçesine katkısı hesaplanacak ve arazi tahribatının dengelenmesi ulusal hedeflerine ulaşım için bir gösterge olarak kullanılacaktır. Ayrıca ülkemizdeki eylem planlarına göre yapılacak olan en iyi yönetim pratikleriyle, topraklarımızda yılda binde dörtlük bir organik karbon artışı sağlanabileceği öngörülmektedir.
ÇEM Genel Müdürü Sayın Mustafa GÖZÜKARA, BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden 15. si olan Karasal Yaşam kapsamında “Arazi Tahribatının Dengelendiği bir Dünya” hedefi doğrultusunda toprakta tutulan organik karbon miktarının değişiminin izlenmesi ve değerlendirilmesi için “Toprak Organik Karbonu” Projesinin başlatıldığını belirterek, farklı sektör bazında elde edilen toprak organik karbonu değerlerinin ulusal ölçekte yapılan raporlamalarda kullanılacağını ve toprak örnekleri sayısının artırılarak toprak organik karbonu izleme sistemi kurulacağını belirtti.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşarı Akif ÖZKALDI’nın, üretilen haritayı baz olarak farklı sektörde gerçekleştirilen eylem planlarında kullanılması gerektiğini vuırgulamıştır. Ayrıca toprak organik karbonu projesi iklim değişikliği ile entegre edilmesi gerektiğini belirterek, projenin verimli sonuçlanması dileklerini ileterek katılımcılara teşekkürlerini sundu.
