Yukarı Sakarya Havzası sınırları içerisinde 2018-2022 yılları arasında gerçekleştirilecek olan Arazi Tahribatının Dengelenmesi (ATD) GEF-6 Yukarı Sakarya Havzası Projesi açılış çalıştayı 26.02.2018 tarihinde Ankara Crowne Plaza Hotel’de gerçekleştirildi.
Projenin açılış çalıştayına Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Hüseyin DİNÇER, ÇEM Genel Müdürü M. Mustafa GÖZÜKARA, OGM Genel Müdürü Bekir KARACABEY, FAO-SEC Orta Asya Alt Bölge Ofisi Koordinatörü Viorel GUTU, FAO Merkezinden yetkililer, Ankara, Eskişehir ve Kütahya Orman Bölge Müdürleri, ÇEM Genel Müdürlüğü’nden ilgili Daire Başkanları, proje yazım ekibi ile projede görev alacak ilgili teknik ve idari personel katılım sağladı.
Çalıştayın açılış programı kapsamında ÇEM Genel Müdürü M. Mustafa GÖZÜKARA, Orman Genel Müdürü Bekir KARACABEY, FAO-SEC Orta Asya Alt Bölge Ofisi Koordinatörü Viorel GUTU ve OSİB Müsteşar Yardımcısı Hüseyin DİNÇER açılış konuşmaları gerçekleştirdiler.
Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürü M. Mustafa GÖZÜKARA konuşmalarında hızlı nüfus artışı ve artan tüketimin, dünyanın arazi kaynaklı doğal sermayesine karşı daha büyük talepler doğurmakta olduğunu ve günümüzde küresel arazi kaynaklarındaki baskının insanlık tarihindeki en yüksek seviyede olduğunu dile getirdi.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi, Paris Anlaşması, Küresel Restorasyon Sözleşmesi ile son birkaç yılda “iklim değişikliği ile mücadele, biyolojik çeşitlilik kaybını durdurma ve arazi kaynaklı doğal sermayeyi hiçbir şeyi geride bırakmadan sürdürme” amaçlarına hizmet edecek yeni küresel hedefler biçimlendirdiğini ifade eden GÖZÜKARA bütün bunların farkında olarak Türkiye’nin ev sahipliğinde yapılan UNCCD COP 12’de Ulusal ATD hedeflerini belirleyerek, ulusal eylemler haline getirmeyi taahhüt eden öncü ülkelerden biri olduğunu, bu minvalde “Ulusal Arazi Tahribatının Dengelenmesi Hedefleri Raporu”nu hazırlandığını ve 2030 yılı ülke ATD hedefleri belirlendiğini söyledi. Buna göre ülkemizde 2030 yılına kadar 1 milyon ha ağaçlandırma, 750. 000 ha mera ıslahı, 2.000.000 ha tarım alanları ıslahı öngörüldüğünü de sözlerine ekledi.
Genel Müdür GÖZÜKARA sözlerine şöyle devam etti “ Bunlarla birlikte izleme faaliyetleri kapsamında bir dizi modellemeler geliştiriliyor. Bunlardan bazıları; Havza İzleme ve Değerlendirme Sistemi Projesi (HİDS), Çölleşme İzleme Sitemi (TÇM), Ulusal Su Bilgi Sistemi, Potansiyel Ağaçlandırma Sahalarının Belirlenmesi Projesi (POS), Arazi Verimliliğinin Değerlendirilmesi Projesi (Collect Earth), Türkiye Toprak Organik Karbonu (TOK) Modeli ve Haritalanması, Ulusal Arazi Örtüsü/Kullanımı İzleme Sistemi Projesi (UASİS), Erozyon İzleme Sistemi, Toprak Bilgi Sistemi, Rüzgar Erozyonu İzleme Sistemi ve Dinamik Erozyon İzleme Sistemidir. Bu proje, Türkiye’nin bu güne kadar uygulamış olduğu iyi uygulama tekniklerinin, araçlarının ve izleme sistemlerinin tümünün uygulandığı/test edildiği bir proje olacak. Bu tekniklerin, araçların ve izleme sistemlerinin ATD ile ilişkilendirilmesi ve yaygınlaştırmasında önemli bir araç olacaktır."
Genel Müdür GÖZÜKARA sözlerine son verirken, ATD yaklaşımın benimsendiği ve başarı ile ulusal düzeye yaygınlaştırıldığı örnek bir transformative proje olmasını ümit ettiğini; ATD hedef belirleme, planlama ve uygulamasına yönelik bir modelin gelişmesine, karar vericilere çözüm önerileri sunmasına ve belirlenen hedeflerinin başarıya ulaşmasına yönelik mekanizma ve organizasyon oluşmasına katkı sağlamasını ümit ettiklerini dile getirdi.
Devamında, Orman Genel Müdürü Bekir KARACABEY konuşmalarında artan dünya nüfusu ile birlikte doğal kaynaklara olan talebin hızla artmakta olduğunu ve doğal kaynakların tahrip edildiğini dile getirdi. Fakat Türkiye olarak orman kaynaklarındaki artışa vurgu yapan KARACABEY, bunun Türk ormancılığının başarısı olduğunu sözlerine ekledi. Orman Genel Müdürlüğü olarak her yıl büyük alanlarda ağaçlandırma, rehabilitasyon ve ıslah çalışmaları yaptıklarını, bunlara ek olarak Uluslararası Projeleri önemsediklerini ve bunlarla ilgili olarak yeterli kapasite ve tecrübeye sahip olduklarını, GEF-6 dönemi projesinde de yer almaktan mutluluk duyduklarını söyledi.
Orman Genel Müdürü KARABABEY, sözlerine son verirken tüm katılımcılara başarılı bir proje dönemi dileklerini iletti.
FOA-SEC Orta Asya Alt Bölge Ofisine 2 hafta önce atandığını ve resmi olarak ilk toplantısı olduğunu dile getirerek başlayan Viorel GUTU, Arazi Tahribatının Dengelenmesi (ATD) GEF-6 Yukarı Sakarya Havzası projesinin önemini vurguladı. Bu projenin Dünyada Arazi Tahribatının Dengelenmesi (ATD) konusunda bir ilk olduğunu ve bu projeden elde edilecek çıktı ve tecrübelerin çok önemli olduğunu söyledi.
Bu proje ile birlikte Arazi Tahribatının Dengelenmesi (ATD) konusunda elde edilen çıktıların başka ülkeler tarafından izlendiğini ve diğer ülkelere örnek olması açısından çok önemli olduğunu dile getirdi. Bunların yanında projenin Uluslararası Kuruluş ve organizasyonlar tarafından da önemsendiğini, uygulama ve çıktılarının merakla beklendiğini dile getirdi.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Hüseyin DİNÇER konuşmalarında çölleşme, arazi bozulumu ve kuraklığın günümüzün en önemli problemlerinden biri olarak karşımıza çıktığını, verimli arazilerin tahrip olması, hızlı nüfus artışı, kuraklık ve iklimsel tehlikeler ülkelerin mevcut ve gelecekteki ihtiyaçlarını karşılama ve gıda güvenliğini sağlamaya yönelik kapasitelerini büyük ölçüde tehlikeye girerek sürdürülebilir kalkınmanın önünde bir engel olarak durduğunu dile getirdi.
2015 yılında Newyork’da düzenlenen “Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesinde” BM’ye üye devletler 2030 yılına kadar 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefini gerçekleştirme konusunda mutabık kaldıklarını, bu hedeflerden, 15.3 hedefi; 2030 yılına kadar çölleşme ile mücadele etmeyi ve bu doğrultuda Arazi Tahribatının Dengelendiği bir dünyaya ulaşmanın hedeflenmesi olduğunu söyledi. Arazi tahribatın durdurulması, geriye çevrilmesi, yapılan iyileştirmeler ile ulusal ve küresel düzeyde net tahrip olan alan miktarına karşılık, yeniden kazanılan alan miktarının dengesinin sağlanması zor görünen bir hedef olduğunu ancak planlı ve etkin faaliyetler ile Arazi Tahribatının Dengelendiği bir dünyaya ulaşmanın hayal olmadığını sözlerine ekledi.
Bu proje ile; Sakarya Havzasında orman, mera ve tarım alanlarında yürütülecek SAY ve SOY faaliyetleri ile ATD nin üç göstergesi olan arazi örtüsünü, toprak organik karbonunu ve arazi verimliliğini iyileştirmenin, ATD hedeflerinin başarıya ulaşmasına yönelik yol haritasının oluşumuna katkı sağlayacağını, ATD’nin uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi için metot ve araçların geliştirilmesi ve eksiklerin tamamlanmasına katkı sağlamanın ve ayrıca ATD raporlama kapasitesini geliştirmenin hedeflendiğini dile getirdi.
Ayrıca bu proje, ülkemizin arazi tahribatı/çölleşme ve erozyonla mücadele kapsamında şimdiye kadar edinmiş olduğu tecrübe ve geliştirmiş olduğu izleme ve değerlendirme sistemlerinin proje sahasında doğrulama ve kalibrasyonu, boşlukların saptanması ve ülke geneline yaygınlaştırılmasına hizmet edeceğini dile getirerek başarılı bir proje dönemi olması dileklerini katılımcılara iletti.
Açılış konuşmalarının devamında ÇEM Genel Müdürlüğü – Uluslararası Süreçler ve Sözleşmeler Şube Müdürü Mediha HALİLOĞLU projenin genel hatlarını ve proje kapsamında faaliyet gerçekleştirilebilecek örnek sahalar hakkında bir sunum gerçekleştirdi.
Devamında FAO Uluslararası Danışmanı Anna TENGBERG “Proje Yaklaşımı, PIF, ve Proje Dokumanı Hazırlık Süreci Yol Haritası” konulu bir sunum gerçekleştirdi. Sunumu kapsamında Anna TENGBERG projenin yazım aşaması, değerlendirme süreci ile kısıtlar ve süreler hakkında bilgiler verdi.
Programın öğleden önceki bölümü kapsamında FAO Merkezinden katılım sağlayan Hernan GONZALES “GEF Politikaları ve Kuralları” hakkında, FAO-SEC Orta Asya Alt Bölge Ofisi yetkililerinden Salim ZAHOUEH ve Güher SUNGUR “Projenin Yönetim Yapısı (Koordinasyon Mekanizması, Uygulama Modeli (OPIM), Roller ve Sorumluluklar)” konulu sunumlarını gerçekleştirdiler.
FAO Merkezinden toplantıya katılım sağlayan Hernan GONZALES, Küresel Çevre Fonu (GEF) politikaları ve kuralları konusunda bilgilendirme yaptı. Yaptığı bilgilendirme sırasında GONZALES ülkelerin GEF kaynaklarından yararlanma prosedürleri, ülkelere ayrılan kaynakların nasıl belirlendiği ve GEF’in geleceğe yönelik kaynakları konularında bilgilendirme yaptı. Konuşmasının sonunda ülkelere ayrılan GEF kaynağı miktarlarının belirlenmesi sırasında göz önünde bulundurulan kriterler hakkında kısa bilgiler veren GONZALES konu ile ilgili soruları cevapladı.
Orta Asya Alt Bölge Ofisi yetkililerinden Salim ZAHOUEH ve Güher SUNGUR sunumları sırasında gerçekleştirilecek olan projenin yürütülmesi ile ilgili; 2015 yılında FAO tarafından uygulamaya konulan Operasyonel Ortaklar Uygulama Modelinin (OPIM) kullanılmasının planlandığını dile getirdi. Bu kapsamda modelin detayları hakkında bilgilendirme yapan SUNGUR konu ile ilgili soruları cevapladı. SUNGUR uygulanacak olan modelin Türkiye’de bir ilk olduğunu projenin uygulanması ile ilgili yetkilerin operasyonel ortaklara devredileceğini bu aşamada uygulama ile ilgili faaliyetlerin FAO ve Bağımsız Denetleme Kuruşları tarafından belirli aralıklarla denetleneceğini dile getirdi. Fakat bunlarla birlikte yetki devrinden önce, yetkinin devredileceği ortağın insan kaynakları, mali ve satın alma prosedürleri vb. konularda bir ön incelemeden geçirileceği ve gerekli şartların sağlanması durumunda devrin gerçekleşeceğini sözlerine ekledi. Uygulanacak modelle işlerin daha hızlı olacağını, zamandan kazanç sağlanarak projenin uygulama takvimi ile ilgili aksamaların olmayacağını beklediklerini söyledi.
Bunlara ek olarak Ulusal PPG Koordinatörü Prof. Dr. Taşkın ÖZTAŞ proje ekibini tanıtan bir sunum gerçekleştirdi. ÖZTAŞ’ın sunumunun ardından FAO Merkezinden Sara MARJANIZADEH “FAO’nun LDN ile İlgili Araçlarının Genel Değerlendirmesi” konulu bir sunum gerçekleştirdi.
